Phạm Thế Hưng

Hình như từ khóa “lủng củng” là từ được giáo viên dùng nhiều nhất để nhận xét về các bài văn của chúng ta. Mọi người vẫn hiểu “lủng củng” là kiểu diễn đạt không thoát ý, loanh quanh luẩn quẩn, chân nam đá chân chiêu, râu ông nội cắm vào cằm bà ngoại. Nhưng làm sao giải quyết được nó?

Thật ra hiện tượng “lủng củng” hoàn toàn có thể giải quyết thông qua rèn luyện. Bản chất của lủng củng là bạn viết theo mạch suy nghĩ của mình, nghĩ tới đâu viết tới đó.

Nhưng mạch suy nghĩ của chúng ta thì thường miên man vô tận, đang ngồi học tự nhiên nghĩ đến cái mụn ở cằm, xong lại nghĩ chiều đi học về ăn gì ngon đây ta? Con méng kia đang nói xấu gì mình ta? Vincenzo hết rồi huhu xem gì ta? Đại khái thế.

Mạch suy nghĩ khi tập trung có thể rõ ràng hơn, nhưng đó vẫn là mạch suy nghĩ của chúng ta. Còn người đọc bài họ lại tiếp nhận thông tin theo mạch đọc, mạch suy nghĩ của họ. Nên cái bạn cần không phải viết ra suy nghĩ của mình, mà là viết ra đế dẫn dắt suy nghĩ của người đọc, viết theo cách dễ hiểu nhất cho người tiếp thu.

Muốn thế, trước tiên mạch suy nghĩ của chúng ta phải rõ ràng và mạch lạc. Muốn tư duy logic, rõ ràng và mạch lạc thì kiến thức của bạn phải dựa trên các từ khóa (phương pháp power point đã nói ở các bài trước) và tất nhiên, bạn thật sự hiểu vấn đề. Chứ không phải bạn cứ học thuộc lòng lời người khác rồi “hót” lại trong bài viết như chú vẹt.

Cơ bản để viết không lủng củng có 2 điều kiện: Điều kiện cần là một tư duy mạch lạc, điều kiện đủ là một kỹ năng diễn đạt mạch lạc.

1. Để có một tư duy mạch lạc:

• Thường xuyên đọc các tài liệu khoa học, phi hư cấu, gia tăng phông nền kiến thức: Triết học; Tâm lý; Kinh tế; Lịch sử; Văn hóa;…
• Tiếp thu kiến thức dựa trên từ khóa và mối liên hệ giữa các từ khóa thay vì cố gắng học thuộc lòng tất cả mọi thứ
• Thường xuyên đặt câu hỏi, đánh giá các vấn đề, phản biện, tìm kiếm giải pháp,…

2. Để có một kỹ năng diễn đạt mạch lạc:

• Đọc để nâng cao vốn ngôn ngữ, vốn từ, cách diễn đạt sinh động, hấp dẫn, không bị khô cứng
• Hãy tập giảng lại những gì mình biết cho người khác, hoặc thuyết trình, tranh biện
• Viết một đề tài nhiều lần, đến khi đọc lại thấy hài lòng. Thay vì cố gắng viết được 1 lần càng nhiều đề càng tốt mà không hề đọc lại, tìm lỗi và rút kinh nghiệm.
• Hãy đưa ra vấn đề/ thông điệp một cách ĐƠN GIẢN, tập trung vào TỪ KHÓA. Sau đó mới giải thích nếu cần thiết.
• Đừng lan man từ điểm này sang điểm khác, cái lẽ ra chỉ được nhắc sau đó. Nếu trong lúc viết, bạn thấy bài luận của mình gượng gạo, hãy dừng lại và xem xét lại dàn bài.
• Có thể bạn hiểu chính xác mình muốn nói điều gì, mọi thứ đều rõ ràng với bạn vì bạn đã nghiên cứu và suy ngẫm nó rất nhiều, nhưng NGƯỜI KHÁC LẠI KHÔNG HIỂU GÌ MẤY. Do đó mọi thứ cần rõ ràng cho người đọc.