Định khoản là gì? Tất tần tật về định khoản mà kế toán phải biết

Định khoản đóng vai trò quan trọng trong việc ghi chép và quản lý các giao dịch tài chính của doanh nghiệp. Tìm hiểu về định nghĩa định khoản là gì, nguyên tắc và quy trình giúp kế toán hỗ trợ doanh nghiệp.

I. Định khoản là gì?

Định khoản là một khái niệm trong kế toán, là việc ghi nhận các giao dịch kinh tế vào sổ sách kế toán. Định khoản đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong báo cáo tài chính trong mỗi giao dịch kinh tế.

Xem thêm:>>>Trọng yếu là gì? Xác định mức trọng yếu trong quản lý dự án doanh nghiệp<<<

Định khoản bao gồm: xác định các tài khoản liên quan, ghi nhận giá trị và xác định nợ và tài sản của tài khoản.

Vai trò của định khoản trong kế toán:

• Ghi nhận giao dịch kinh tế: Định khoản ghi lại mọi giao dịch trong hoạt động của doanh nghiệp. Điều này giúp doanh nghiệp theo dõi sát sao các hoạt động tài chính và phi tài chính.
• Đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính: Định khoản ghi nhận chính xác và đúng thời điểm các giao dịch, giúp cho báo cáo tài chính phản ánh đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp.

• Cơ sở quyết định kinh doanh: Từ thông tin tài chính trong quá trình định khoản giúp đưa ra cơ sở quyết định kinh doanh.
• Đáp ứng yêu cầu pháp lý: Định khoản minh bạch giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật và chuẩn mực kế toán hiện hành.

Các loại định khoản trong kế toán:

Trong kế toán, định khoản thường được phân thành hai loại chính: định khoản ghi nợ và định khoản ghi có.

Xem thêm:>>>Chứng chỉ BA cho kế toán - Bằng cấp có thực sự quan trọng<<<

Định khoản ghi nợ (Debit entry):

• Định khoản ghi nợ được sử dụng để ghi nhận các khoản tăng lên của tài sản hoặc giảm đi của nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.

Ví dụ: Khi doanh nghiệp mua hàng hóa trả bằng tiền mặt, tài khoản Hàng hóa sẽ được ghi nợ, còn tài khoản Tiền mặt sẽ được ghi có.

Định khoản ghi có (Credit entry):

• Định khoản ghi có được sử dụng để ghi nhận các khoản giảm đi của tài sản hoặc tăng lên của nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.

Ví dụ: Khi doanh nghiệp bán hàng hóa và nhận tiền mặt, tài khoản Tiền mặt sẽ được ghi nợ, còn tài khoản Doanh thu bán hàng sẽ được ghi có.

II. Quy trình thực hiện định khoản

1. Các bước cơ bản để thực hiện định khoản

Bước 1: Xác định giao dịch

Ghi nhận tất cả các giao dịch tài chính xảy ra trong doanh nghiệp khi doanh nghiệp mua nguyên vật liệu, hàng hóa, tài sản cố định,… để phục vụ cho hoạt động kinh doanh.

Ví dụ: mua hàng, bán hàng, trả lương, thu tiền,…

Xem thêm:>>>Mẹo kế toán: 3 cách để kế toán xóa trùng lặp trên excel dễ thực hiện<<<

Bước 2: Phân loại

Xác định loại giao dịch là gì (mua hàng, bán hàng, chi phí, doanh thu,…).

Xác định các tài khoản liên quan đến giao dịch (tài khoản nợ và tài khoản có).

Bước 3: Xác định tài khoản ghi nợ và tài sản

Dựa trên nguyên tắc kế toán, xác định tài khoản nào sẽ ghi nợ và tài khoản nào sẽ ghi có.

Tài khoản ghi nợ thường là tài sản hoặc chi phí, còn tài khoản ghi có thường là nguồn vốn hoặc doanh thu.

Bước 4: Lưu trữ tài liệu

Ghi lại giao dịch vào sổ nhật ký kế toán với các chi tiết như ngày tháng, số tiền, và mô tả giao dịch.

Chuyển số liệu vào sổ cái:

Sau khi ghi vào sổ nhật ký, các số liệu này được chuyển vào sổ cái. Sổ cái chứa tất cả các tài khoản của doanh nghiệp và số dư của chúng.

2. Ví dụ cụ thể về cách định khoản trong giao dịch

Ví dụ: Doanh nghiệp mua hàng hóa trị giá 10 triệu đồng, đã thanh toán bằng tiền mặt.

Bước 1: Xác định giao dịch

• Giao dịch: Mua hàng hóa trị giá 10 triệu đồng.

Bước 2: Phân loại giao dịch

• Giao dịch này là một chi phí mua hàng hóa.
• Các tài khoản liên quan: Tài khoản Hàng hóa (156) và Tài khoản Tiền mặt (111).

Bước 3: Xác định tài khoản ghi nợ và tài sản

• Tài khoản Hàng hóa (156) sẽ ghi nợ vì doanh nghiệp tăng lượng hàng hóa.
• Tài khoản Tiền mặt (111) sẽ ghi có vì doanh nghiệp giảm lượng tiền mặt.

Bước 4: Ghi chép giao dịch

• Ngày 01/05/2024, mua hàng hóa trị giá 10 triệu đồng, thanh toán bằng tiền mặt.

Định khoản:

• Nợ: 156 - Hàng hóa: 10.000.000 VND
• Có: 111 - Tiền mặt: 10.000.000 VND

Chuyển số liệu vào sổ cái:

• Tài khoản 156 - Hàng hóa: Tăng 10.000.000 VND
• Tài khoản 111 - Tiền mặt: Giảm 10.000.000 VND

3. Lưu ý khi thực hiện định khoản

• Chính xác và chi tiết: Đảm bảo mọi giao dịch được ghi chép chính xác và đầy đủ thông tin.
• Kiểm tra đối chiếu: Thường xuyên kiểm tra và đối chiếu số liệu giữa sổ nhật ký và sổ cái để đảm bảo không có sai sót.
• Tuân thủ nguyên tắc kế toán: Luôn tuân thủ các nguyên tắc và chuẩn mực kế toán hiện hành.

III. Nguyên tắc trong định khoản

1. Nguyên tắc ghi nhận các khoản nợ và tài sản hiện hữu

Kế toán dùng định khoản để ghi nhận khoản nợ và tài sản hiện hữu để lưu trên hệ thống kế toán kép, đảm bảo rằng mọi giao dịch đều được theo dõi đầy đủ và chính xác.

Nguyên tắc ghi nhận này được thể hiện qua công thức:

Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu

• Ghi nợ (Debit): Khi một tài sản tăng hoặc khi một khoản nợ giảm, tài khoản liên quan sẽ được ghi nợ.

Ví dụ: khi doanh nghiệp mua hàng hóa bằng tiền mặt, tài khoản hàng tồn kho sẽ được ghi nợ, đồng thời tài khoản tiền mặt sẽ giảm và được ghi có.

• Ghi có (Credit): Khi một tài sản giảm hoặc khi một khoản nợ tăng, tài khoản liên quan sẽ được ghi có.

Ví dụ: khi doanh nghiệp nhận được tiền từ khách hàng, tài khoản tiền mặt sẽ được ghi có, đồng thời tài khoản doanh thu sẽ tăng và được ghi nợ.

2. Cân bằng giữa nợ và có trong kế toán

Theo nguyên tắc này, tổng số tiền ghi nợ phải bằng tổng số tiền ghi có trong mỗi giao dịch. Điều này đảm bảo cân đối trong bảng cân đối kế toán, phản ánh đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Ví dụ minh họa về sự cân bằng giữa nợ và có:

• Giả sử doanh nghiệp A mua hàng hóa trị giá 10 triệu đồng và thanh toán bằng tiền mặt.

Giao dịch này sẽ được định khoản như sau:

• Ghi nợ tài khoản Hàng tồn kho: 10 triệu đồng
• Ghi có tài khoản Tiền mặt: 10 triệu đồng

Trong ví dụ này, tổng số tiền ghi nợ (10 triệu đồng) bằng tổng số tiền ghi có (10 triệu đồng), đảm bảo sự cân bằng trong hệ thống kế toán.

Ý nghĩa của sự cân bằng giữa nợ và có:

Sự cân bằng giữa nợ và có không chỉ giúp duy trì tính chính xác và toàn vẹn của hệ thống kế toán mà còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc:

• Kiểm tra và phát hiện sai sót: Nếu có sự chênh lệch giữa tổng số tiền ghi nợ và ghi có, kế toán viên có thể nhanh chóng phát hiện và điều chỉnh sai sót.
• Phân tích tài chính: Một hệ thống kế toán cân bằng giúp doanh nghiệp dễ dàng theo dõi và phân tích các chỉ số tài chính, từ đó đưa ra quyết định kinh doanh hiệu quả.
• Tuân thủ quy định pháp luật: Đảm bảo rằng các báo cáo tài chính của doanh nghiệp tuân thủ các chuẩn mực kế toán và quy định pháp luật hiện hành.

IV. Kết luận

Định khoản trong kế toán giúp đảm bảo tính chính xác và minh bạch của các báo cáo tài chính. Hiểu rõ và thực hiện đúng quy trình định khoản không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý tài chính hiệu quả mà còn tránh được các sai sót.