Soạn bài Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư – Thúc Sinh Lớp 11

Soạn bài Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh (Truyện Kiều - Nguyễn Du) sách Chân trời sáng tạo tại The POET Magazine (thepoetmagazine.org) có đáp án chi tiết. Học sinh có thể tìm hiểu để nắm rõ nội dung tác phẩm trước khi đến lớp.

Nội dung chính

Thuý Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh là một trong những bài thơ nổi bật được trích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du. Qua từng câu chữ, tác phẩm khắc họa những cảm xúc đa chiều và nỗi niềm khó tả của Thúy Kiều khi hầu rượu Thúc Sinh và Hoạn Thư.

Mối quan hệ của ba người không được tốt đẹp bởi mối quan hệ về tình cảm phức tạp. Thúc Sinh dành nhiều sự chú ý cho Thuý Kiều nhưng Hoạn Thư lại là người vợ tào khang. Tâm trạng của ba người rất khác biệt, Thúc Sinh bàng hoàng và đau xót, Thuý Kiều kinh sợ và nhục nhã, Hoạn Thư hoan hỉ và cay nghiệt.

Suy ngẫm và phản hồi

Đoạn trích hàm chứa nhiều ý nghĩa và thể hiện những nỗi niềm khó tả của nàng Kiều. Soạn văn 11 giải đáp chi tiết các câu hỏi qua phần soạn Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh ngắn nhất sẽ giúp học sinh chuẩn bị bài soạn hiệu quả hơn.

1. Liệt kê các sự kiện được kể trong văn bản.

Soạn bài Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh chi tiết giúp xác định các sự kiện được kể trong văn bản gồm:

• Thuý Kiều kinh sợ, choáng váng khi biết mình và Thúc Sinh đã bị mắc mưu của Hoạn Thư. Lúc này, nàng không thể làm gì khác nên đành nhẫn nhục mà hầu rượu cho Hoạn Thư - Thúc Sinh.
• Thúc Sinh kinh ngạc cùng đau xót, hoang mang, sợ hãi khi biết mình và Kiều rơi vào chiếc bẫy Hoạn Thư giăng sẵn nên vờ như không quen nàng.
• Thuý Kiều mời rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh, Thúc Sinh bị Hoạn Thư áp chế và dùng thân phận chủ nhân để hăm dọa, mỉa mai Thúy Kiều.
• Thuý Kiều hầu đàn Hoạn Thư - Thúc Sinh và lại bị Hoạn Thư dùng lời lẽ chì chiết, hạ nhục. Thúc Sinh cũng bị Hoạn Thư đe nạt nên sợ hãi, nhu nhược.
• Hoạn Thư hài lòng, hả dạ sau màn đánh ghen bằng mưu trí và nỗi sợ hãi, yếu đuối của Thúc Sinh.
• Niềm chua xót và tủi nhục của Thuý Kiều khi bị Hoạn Thư chì chiết.

2. Phân tích diễn biến tâm trạng của Thuý Kiều được thể hiện trong đoạn trích (chú ý lời người kể chuyện và các đoạn độc thoại nội tâm của Thuý Kiều).

Khi soạn văn Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh, học sinh có thể tìm kiếm được các chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng của Thuý Kiều gồm:

a. Độc thoại nội tâm: Thúy Kiều bất ngờ và hoang mang khi nhận ra mình mắc mưu đánh ghen cao tay, nham hiểm của Hoạn Thư và tình cảnh oái oăm, ngang trái mà mình gặp phải: “Thôi thôi đã mắc vào vành chẳng sai”, “Thôi thôi đã mắc vào tay ai rồi”. Nghệ thuật độc thoại nội tâm trải dài trong 12 dòng vừa là sự tự vấn về điều mà mình cho rằng đã sai. Bên cạnh đó nàng vừa tự khẳng định và bộc lộ nỗi hoang mang bên trong mà không thể hiện ra bên ngoài.

b. Lời miêu tả của người kể chuyện: Tâm trạng của Thúy Kiều được người kể chuyện miêu tả chi tiết: Bước ra một bước một dừng,/ Trông xa nàng đã tỏ chừng nẻo xa./ Càng trông mặt, càng ngẩn ngơ/ Ruột tầm đòi đoạn như tơ rối bời./ Sợ uy dám chẳng vâng lời,/ Cúi đầu nép xuống sân mai một chiều.

c. Khi hầu rượu, hầu đàn cho Hoạn Thư - Thúc Sinh: Thúy Kiều đau khổ, ngượng ngùng và đầy nhục nhã, ê chề.

• Hầu rượu: Vợ chồng chén tạc chén thù,/ Bắt nàng đứng chực trì hồ hai nơi./ Bắt khoan bắt nhặt đến lời,/ Bắt quỳ tận mặt bắt mời tận tay. Hoạn Thư - Thúc Sinh hành động bên ngoài và bên trong không đồng nhất, hoàn toàn tương phản đã gián tiếp miêu tả Thúy Kiều. Nàng mắc kẹt giữa hai nhân vật kia và cảm thấy vô cùng đau đớn, sợ hãi.
• Hầu đàn: Tâm trạng Thúy Kiều được miêu tả qua các câu thơ “Nàng đà tán hoán tề mê,/ Vàng lời ra trước bình the vặn đàn.” Tiếng đàn tác động khiến cảnh tình xung quanh trở nên thê lương vô hạn: Bốn dây như khóc như than,/ Khiến người trên tiệc cũng tan nát lòng./ Cùng trong một tiếng tơ đồng/ Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm.
• d. Sau cuộc hầu rượu, hầu đàn: Các câu thơ thể hiện sự tương phản giữa ba nhân vật.

• Hoạn Thư: 2 dòng thơ độc thoại nội tâm “Tiểu thư trông mặt đường đà cam tâm/ Lòng riêng khấp khởi mừng thầm.”
• Thúc Sinh: Sinh thì gan héo ruột đầy,/ Nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng.
• Thuý Kiều: 10 dòng thơ độc thoại nội tâm “Bây giờ mới rõ tăm hơi … Bể sâu sóng cả có tuyển được vay” (10 dòng) và cuối cuộc hầu rượu, hầu đàn gồm 2 dòng: Một mình âm ỉ đêm cháy,/ Đĩa dầu vơi, nước mắt đầy năm canh.

3. Kẻ bảng dưới đây vào vở, liệt kê một số chi tiết có tác dụng làm nổi bật sự khác biệt giữa hành động, vẻ bề ngoài với tâm trạng, cảm xúc bên trong của hai nhân vật Hoạn Thư và Thúc Sinh trước các tình huống khác nhau:

Tình huống Nhân vật Hành động/ vẻ bề ngoài Tâm trạng, cảm xúc bên trong Thuý Kiều mời rượu Hoạn Thư Thúc Sinh Thuý Kiều hầu đàn Hoạn Thư Thúc Sinh

Trả lời:

Tình huống Nhân vật Hành động/ vẻ bề ngoài Tâm trạng, cảm xúc bên trong Thuý Kiều mời rượu Hoạn Thư Buộc Kiều hầu đàn, “xem mặt hỏi trả” Thúc Sinh, “thơn thớt nói cười” những lời khen vờ vịt kèm theo ý mỉa mai về lòng hiếu thảo của Thúc Sinh. “Nham hiểm giết người không dao”, sự toan tính, âm mưu hiểm độc “làm ra con ở chúa nhà đôi nơi”. Thúc Sinh “Chén tạc chén thù”, ngoảnh đi, chợt nói, chợt cười, cạn chén rượu mà Thúy Kiều mời như một con rối, tất cả cử chỉ đều tuân theo sự sai khiến của Hoạn Thư. “Phách lạc hồn xiêu”, ngay khi biết được mình và Kiều “đã mắc vào tay” Hoạn Thư, tan nát lòng “nát ruột tan hồn”. Thuý Kiều hầu đàn Hoạn Thư “Cười nói tỉnh say, chưa xong cuộc rượu lại bày trò chơi”, lúc ngợi khen, lúc lại quát mắng Thúy Kiều. “Dường đà cam tâm”; “khấp khởi mừng thầm” Thúc Sinh “Vội vàng gượng nói gượng cười”. Càng “thảm thiết bồi hồi”, “gan héo ruột đầy”, “nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng”.

Tác giả Nguyễn Du đã miêu tả nét đối lập, tương phản giữa con người bên trong và bên dưới của Hoạn Thư, Thúc Sinh. Soạn Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh sẽ giúp học sinh nhận thấy, ông như hóa thân hoàn toàn vào nhân vật và cực kỳ thấu hiểu tâm trạng:

• Hoạn Thư: Bên ngoài ngoài thơn thớt nói cười nhưng bên trong nham hiểm, toan tính giết người mà không dao.
• Thúc Sinh: Bên ngoài nở cười nụ cười nhưng bên trong khóc thầm.

4. Cảnh ngộ, tâm trạng của nhân vật Thuý Kiều qua hai dòng thơ độc thoại nội tâm Lỡ làng chút phận thuyền quyên/ Bể sâu sóng cả có tuyền được vay? Và cảnh ngộ, tâm trạng theo chủ thể trữ tình trong các câu ca dao dưới đây có điểm gì gần gũi nhau? Theo bạn, vì sao có sự gần gũi như vậy?

- Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu?

- Lênh đênh một chiếc thuyền tình

Mười hai bến nước biết gửi mình về đâu?

• Khi đọc hiểu Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh, cảm nhận về cảnh ngộ, tâm trạng của nhân vật Thuý Kiều qua hai dòng thơ độc thoại nội tâm là được ví như thân phận của con thuyền nhỏ lênh đênh giữa biển lớn. Thuyền không ngừng bị con sóng tấn công, chẳng biết trước có thể tồn tại được không. Nỗi lo lắng, bất an và hoang mang về tương lai được gợi tả qua câu nghi vấn và sự ái ngại của người kể trong dòng thơ.
• Cảnh ngộ, tâm trạng của chủ thể trữ tình nữ trong hai bài ca dao như sự trỗi nổi của trái bần trôi, chiếc thuyền tình lênh đênh mười hai bến nước, phiêu bạt giữa bể sâu sóng cả, không biết tồn tại được bao lâu, không biết nương nhờ vào nơi đâu. Ca dao cũng sử dụng câu nghi vấn để thể hiện niềm bất an, lo lắng cho số phận.
• Sự gần gũi giữa cảnh ngộ của Thúy Kiều và nhân vật trữ tình trong ca dao thể hiện qua cảnh tình (trôi nổi, bất định, phiêu bạt) và tâm trạng (lo lắng, bất an) tương đồng với hình ảnh mang tính biểu tượng (chút phận thuyền quyên lỡ làng, phiêu bạt; trái bần trôi; chiếc thuyền tình lênh đênh) và cách biểu đạt khéo léo (giọng tự vấn/ câu nghi vấn). Nguyễn Du cùng các tác giả dân gian đều thông qua sáng tác của mình để thể hiện sự đồng cảm, niềm thương xót sâu sắc cho số phận nàng Kiều cũng như cuộc đời những người phụ nữ xưng “thân em” trong ca dao.

Kết luận

Soạn bài Thúy Kiều hầu rượu Hoạn Thư - Thúc Sinh (Truyện Kiều - Nguyễn Du) chi tiết và đầy đủ hỗ trợ học sinh chuẩn bị bài tốt trước khi đến lớp. Bạn nên tìm hiểu giải đáp các câu hỏi để nắm rõ nội dung bài và đạt kết quả học tập như mong đợi.

XEM THÊM:

• Soạn văn bài Nguyệt cầm của Xuân Diệu
• Đọc hiểu Ết-va Mun-chơ và tiếng thét trả lời câu hỏi
• Soạn bài Tôi có một ước mơ SGK Ngữ văn 11