Soạn bài Chiều sương – Ngữ văn lớp 11 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Chiều Sương của tác giả Bùi Hiền bằng cách tham khảo những hướng dẫn giải đáp súc tích và đầy đủ. Những phân tích chọn lọc, bám sát chương trình đào tạo tại The POET Magazine là kiến thức hữu ích giúp bạn nâng cao khả năng cảm nhận tác phẩm.

Trước khi đọc - Soạn bài chiều Sương

Soạn bài Chiều sương lớp 11 Chân trời sáng tạo bắt đầu với một câu hỏi gợi ý về nhan đề tác phẩm.

Câu 1: Từ nhan đề truyện, bạn hãy dự đoán nội dung văn bản nói về điều gì?

Chiều sương có thể là một thời điểm được tác giả lựa chọn làm bối cảnh chính cho câu chuyện. Một buổi chiều với sương mù mịt mang lại cảm giác khá ảm đạm và đượm buồn.

Trong khi đọc Đọc hiểu Chiều sương

Lần lượt trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa bằng những gợi ý cơ bản dưới đây.

Câu 1: Cảnh vật ở làng chài vào chiều xuân hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của ai?

Câu chuyện bắt đầu với góc nhìn và cảm nhận từ một chàng trai: “chàng trai đi lang thang”, “chàng rẽ vào nhà một ông bạn già”,…

Câu 2: Từ đây trở đi, người kể chuyện là ai? Người nghe chuyện là ai?

Xuyên suốt tác phẩm, người kể chuyện là một ông lão - lão Nhiệm Bình. Chàng trai mở đầu câu chuyện là người nghe chuyện.

Câu 3: Các chi tiết ở đoạn này cho thấy điều gì trong cuộc sống lao động của ngư dân?

Cuộc sống lao động của ngư dân hiện lên với nhiều khó khăn, vất vả và nguy hiểm. Việc ra khơi, chiến đấu với sóng to gió lớn đã trở thành một phần tất yếu phải đối mặt. Tuy nhiên, người dân vẫn miệt mài và kiên cường vượt qua mọi thử thách.

Câu 4: Các ngư dân sắp được chứng kiến điều gì?

“Chợt chú trai kêu: Có ai như người kia?”

=> Dự đoán có người bị đuối nước sau trận bão vừa qua.

Câu 5: Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính có ý nghĩa gì trong câu chuyện?

Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính là cầu nối câu chuyện ở phần trước và phần sau. Hình ảnh người dân bắt gặp người bị đuối nước được tác giả sử dụng khéo léo để mở đầu câu chuyện, đồng thời là chi tiết gợi mở cho phần diễn biến tiếp theo => Giúp câu chuyện trở nên thú vị và thu hút hơn.

Sau khi đọc - Soạn văn Chiều sương lớp 11

Bám sát đáp án trong phần soạn bài sau khi đọc, bạn sẽ nắm vững được những kiến thức trọng tâm của tác phẩm.

Câu 1: Nêu nội dung bao quát của văn bản. Nhận xét về cách đặt nhan đề truyện của tác giả.

Nội dung chính của tác phẩm: Chiều sương là câu chuyện ra khơi của ngư dân thông qua hồi ức của nhân vật Nhiệm Bình. Chiếc thuyền lênh đênh trên sóng biển vào một buổi chiều sương mù mịt, trải qua biết bao thử thách và thằng trầm. Tưởng chừng như vừa thoát nạn thì nhóm ngư dân lại đứng trước nguy hiểm khác.

Tiêu đề của tác phẩm gợi cho người đọc về không gian diễn ra câu chuyện của ông Phó Nhụy khi ra khởi. Không gian huyền ảo trong lớp sương mù khiến cho câu chuyện càng thêm kỳ bí và huyền ảo hơn.

Cầu 2: Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số sự kiện chính và các chi tiết diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của các nhân vật

Phần Sự kiện Cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật Phần 1 (truyện chàng trai đến thăm lão Nhiệm Bình)

• Chàng trai đến thăm lão Nhiệm Bình và nài nỉ lão kể về chuyện đi biển
• Lão Nhiệm Bình kể chuyện gặp thuyền ma khi đi biển

• Lão Nhiệm Bình kể chuyện từ tốn, bình thản không phân dương - âm
• Chàng trai thích thú lắng nghe nhưng không tin vào chuyện ma quỷ

Phần 2 (truyện chiến thuyền trong ngày giông bão)

• Thuyền Phó Ngụy vượt qua bão tố và gặp thuyền Xin Kính trong không khí kì dị
• Thuyền Phó Ngụy cứu được anh Hoa Chước bị đuối nước. Chiếc thuyền Xin Kính biến mất.
• Thuyền Phó Nhụy nghe kể về thuyền Xin Kính bị gặp nạn bị đánh tan tành, không ai sống sót.

• Dù đã quá quen thuộc với sóng gió nhưng ngư dân vẫn có đôi chút bất ngờ.
• Chống chọi lại bão tố như quán tính, kiên quyết và mạnh mẽ
• Ngư dân vẫn có chút bàng hoàng và lo âu khi đối mặt với hiểm nguy

Câu 3: Xác định người kể chuyện và điểm nhìn trong văn bản Chiều sương. Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn như vậy có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm?

Trong văn bản Chiều sương (Ngữ văn 11), có hai người kể chuyện là chàng trai và lão Nhiệm Bình. Việc dịch chuyển điểm nhìn linh động nhưng đều nằm trong phạm vi ngôi kể thứ 3.

=> Câu chuyện được nhìn nhận dưới góc độ bao quát và toàn diện. Trải nghiệm được thể hiện dưới góc nhìn của của nhiều nhân vật khác nhau giúp câu chuyện trở nên chân thực và sinh động hơn.

Câu 4: Tìm một số chi tiết, hình ảnh nói lên quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản. Làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa những quan niệm này.

Quan niệm cõi âm của Chàng trai và dân làng trong tác phẩm Chiều Sương:

• Chàng trai: “ Đó chỉ là điều huyễn tưởng, nảy sinh từ một khung cảnh, một tâm trạng nào đó” => không tin vào cõi âm
• Dân làng: “ Âm dương không phân ranh giới rõ ràng, cõi sống và cõi chết nương nhau vấn vít” => không phân biệt âm dương

So sánh:

• Điểm giống nhau: Không lo sợ, không sợ hãi hay quá mê tín
• Điểm khác biệt: Chàng trai đó là điều không có thật. Ngược lại, dân làng tin đó là thế giới song hành với dương gian, không có cảm giác xa lạ.

Câu 5: Phân tích tác dụng của việc đan xen các yếu tố thực và ảo trong văn bản truyện.

Thông qua việc đan xen giữa các yếu tố thực và ảo, câu chuyện làng chài được nhìn nhận dưới góc độ mới mẻ và thú vị hơn. Ngoài cuộc sống vất vả và nguy hiểm để lo mưu sinh, người dân vẫn giữ được sự lạc quan, tích cực. Câu chuyện thuyền ma là yếu tố thần bí nhưng được nhìn nhận một cách gần gũi và bình thản.

Câu 6: Có ý kiến cho rằng truyện chủ yếu viết về “ma”, về “thuyền ma”, về tai ương nơi biển cả và cuộc sống nhọc nhằn của dân chài, nhưng không gợi lên sự lạnh lẽo, ghê sợ mà vẫn toát ra một không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Đồng ý với quan điểm trên.

Yếu tố thực - ảo trong câu chuyện được tác giả khéo léo đan xen, khiến câu chuyện đi biển vừa gần gũi, thú vị nhưng cũng giúp người đọc hiểu được sự nguy hiểm của công việc này. Dù cuộc sống vất vả nhưng người dân chài vẫn kiên cường, không chịu khuất phục. Ngay cả khi đứng trước ranh giới sống - chết, họ vẫn giữ được bản lĩnh, sự bình thản. Thay vì cảm giác sợ hãi, họ coi đó là một thế giới song hành và nhìn nhận với con mắt tích cực, lạc quan.

Câu 7: Câu chuyện về chiếc thuyền của Xin Kính năm xưa và lão Nhiệm Bình cùng chàng trai trẻ hôm nay gợi cho bạn suy nghĩ gì về thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả?

Con người, đặc biệt là người dân làng chài luôn dành sự biết ơn, kính trọng đối với biển cả. Mặc dù đôi lúc biển cả mang lại nhiều tai ương nguy hiểm, nhưng biển không chỉ là nguồn sống mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống vật chất và tinh thần của người dân nơi đây.

Kết luận

Soạn bài Chiều sương giúp học sinh trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa một cách dễ dàng. Thường xuyên theo dõi website để cập nhật được những kiến thức học tập bổ ích.

XEM THÊM:

• Soạn bài Muối của rừng ngắn gọn các câu hỏi
• Trả lời câu hỏi Trao duyên chi tiết theo SGK
• Soạn văn Độc “Tiểu thanh kí” ngắn nhất NXB Chân trời sáng tạo