Hiểu rõ tế bào gốc khác gì tế bào bình thường (gọi đầy đủ đúng chuyên môn là tế bào sinh dưỡng bình thường) giúp các nhà khoa học từng bước nghiên cứu, khai thác hết tiềm năng của chúng trong chăm sóc sức khỏe.
Lưu ý: Bài viết linh hoạt dùng “tế bào sinh dưỡng bình thường” và “tế bào bình thường” để gần gũi với thói quen dùng của người dân.
Tế bào gốc là gì?
Trước khi tìm hiểu tế bào gốc khác gì tế bào sinh dưỡng bình thường hay tế bào gốc khác gì tế bào bình thường, chúng ta hãy cùng tìm hiểu tế bào gốc là gì.
Tế bào gốc là những tế bào có khả năng tự làm mới, đồng thời biệt hóa thành các loại tế bào chuyên biệt khác nhau. Cơ thể chúng ta bao gồm hàng tỷ tế bào chuyên biệt, mỗi loại tế bào đều có đặc điểm và chức năng riêng để thực hiện nhiệm vụ cụ thể của mình. (1)
Ví dụ, hồng cầu là những tế bào vận chuyển oxy đi khắp cơ thể và có cấu trúc đặc biệt để tối ưu hóa việc vận chuyển oxy, với hình dạng như đĩa hai mặt lõm, tiêu biến nhân. Tế bào gan chủ yếu đảm nhận chức năng lọc và xử lý độc tố có trong máu cũng như sản xuất các chất cần thiết cho quá trình trao đổi chất của cơ thể. Còn tế bào da là một hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây hại từ môi trường bên ngoài.
Tất cả loại tế bào trong cơ thể, từ hồng cầu đến tế bào gan và tế bào da đều có nguồn gốc từ tế bào gốc là các tế bào chưa biệt hóa.
Vào ngày thứ ba sau khi trứng được thụ tinh, hợp tử phát triển thành phôi dâu (morula) gồm 8 tế bào là các tế bào vạn năng, có thể biệt hóa thành toàn bộ phôi thai, bao gồm cả bánh nhau và thai nhi. Đến khoảng ngày thứ năm, hợp tử sẽ phát triển thành phôi nang, khối tế bào bên trong phôi nang là quần thể tế bào gốc vạn năng có thể biệt hóa thành toàn bộ cơ thể người. Sau khi ra đời, các tế bào gốc vẫn tồn tại ở đa số các mô, giữ nhiệm vụ duy trì và sửa chữa, bù lại lượng tế bào mất đi.

Tế bào sinh dưỡng “bình thường” là gì?
Tế bào sinh dưỡng bình thường (dân gian hay gọi là tế bào bình thường) là những tế bào cấu tạo nên các cơ quan, thực hiện đúng chức năng và duy trì hoạt động sống. Các loại tế bào sinh dưỡng bao gồm tế bào da, tế bào cơ, tế bào thần kinh, tế bào máu và nhiều loại khác. Điều quan trọng là chúng không tự tái tạo được nữa hoặc chỉ giới hạn ở một số lần nguyên phân nhất định. Vì thế khi các tế bào này chết đi, chúng cần một nguồn thay thế từ các tế bào có khả năng phân chia và biệt hóa như tế bào gốc.
Nói cách khác, tế bào sinh dưỡng là những tế bào đã được biệt hóa để thực hiện các chức năng chuyên biệt tại một khu vực nhất định trong cơ thể. Chúng chiếm phần lớn trong tổng số tế bào của cơ thể. Tế bào sinh dưỡng tạo nên cấu trúc chính của cơ thể và thực hiện các nhiệm vụ cụ thể tại vị trí của mình.
Tế bào gốc khác gì tế bào bình thường?
1. Khả năng tự phân chia
Tế bào gốc khác gì tế bào bình thường? Đó là tế bào gốc có khả năng phân chia một cách không giới hạn, còn tế bào sinh dưỡng bình thường chỉ phân chia trong mức giới hạn. Điều này làm cho tế bào gốc trở thành một nguồn cung quan trọng cho việc thay thế, sửa chữa các tế bào và mô trong cơ thể.
2. Tính biệt hóa
Về tính biệt hóa, tế bào bình thường khác gì tế bào gốc? Tế bào gốc chưa biệt hóa hoàn toàn và vẫn giữ được khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau. Còn tế bào sinh dưỡng bình thường đã trải qua quá trình biệt hóa thành các loại tế bào cụ thể và thực hiện các chức năng trong cơ thể, không thể chuyển thành các loại tế bào khác hoặc quay ngược lại thành tế bào gốc.
3. Vị trí
- Tế bào gốc: Có thể được tìm thấy ở nhiều nơi trong cơ thể, nơi mà hay được gọi là “ổ” hay “hốc” tế bào gốc (stem cell niche), bao gồm tủy xương, da, mô mỡ và các cơ quan khác. Vị trí này cũng cho phép chúng dễ dàng tham gia vào quá trình sửa chữa, tái tạo các tế bào và mô bị tổn thương hoặc mất mát hơn.
- Tế bào sinh dưỡng bình thường: Là thành phần tế bào cấu tạo nên các cơ quan và mô cụ thể. Chức năng của tế bào sinh dưỡng thường liên quan đến vị trí cụ thể của chúng trong cơ thể. Ví dụ: tế bào cơ bắp, tế bào da, tế bào thần kinh và các loại tế bào khác.
4. Ứng dụng
- Tế bào gốc: Được nghiên cứu và kỳ vọng để điều trị bệnh, bao gồm điều trị ung thư, bệnh tim mạch, bệnh Parkinson và các bệnh lý khác.
- Tế bào sinh dưỡng bình thường: Thực hiện các chức năng cụ thể trong cơ thể.

Bảng so sánh sự khác biệt giữa tế bào gốc và tế bào sinh dưỡng
Dưới đây là bảng so sánh cho thấy tế bào gốc khác gì tế bào bình thường:
Sự khác biệt Tế bào gốc Tế bào sinh dưỡng Định nghĩa Những tế bào chưa biệt hóa, có khả năng tự làm mới và biệt hóa thành một hay nhiều loại tế bào chuyên biệt khác. Đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản của các mô, cơ quan, không tạo thành loại tế bào khác Tính biệt hóa Có khả năng biệt hóa thành tế bào thành sinh dưỡng Trong tự nhiên không thể chuyển thành tế bào gốc Tính chuyên biệt Không có chức năng chuyên biệt Có nhiều chức năng khác nhau trong cơ thể, tùy bộ phận Chức năng Chức năng chính là tạo nên các tế bào khác Có chức năng chuyên biệt, các tế bào sinh dưỡng ở các mô khác nhau có chức năng khác nhauBảng này giúp chúng ta thấy rõ sự khác biệt giữa tế bào gốc và tế bào sinh dưỡng bình thường trong nhiều khía cạnh khác nhau.
Vai trò quan trọng của tế bào gốc
Tế bào gốc khác gì tế bào bình thường? Tế bào gốc đóng vai trò vô cùng quan trọng trong y học và nghiên cứu: (2)
- Tái tạo và sửa chữa: Tế bào gốc có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau. Chúng có thể được sử dụng để thay thế các tế bào bị tổn hại do bệnh lý hoặc chấn thương, hoặc cải thiện quá trình hồi phục của nhiều bệnh lý và đóng vai trò quan trọng trong việc chữa lành các tổn thương.
- Điều trị ung thư: Tế bào gốc có thể được sử dụng trong điều trị ung thư hoặc các bệnh không ác tính về máu thông qua việc ghép tế bào gốc tạo máu.
- Nghiên cứu: Tế bào gốc là một công cụ quan trọng trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu, cho phép các nhà nghiên cứu tìm hiểu về cơ chế bệnh sinh, sự đáp ứng thuốc hay nhiều ứng dụng khác trong sản xuất dược phẩm.

Không ngừng thu thập, lưu trữ, cập nhật công nghệ về tế bào gốc, ứng dụng vào thực tế khám chữa bệnh, Trung tâm Tế bào gốc và Ngân hàng mô thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hiện là cơ sở uy tín, được nhiều người dân tin tưởng lựa chọn dịch vụ lưu trữ tế bào gốc từ máu và mô cuống rốn của trẻ sơ sinh. Từ đó, dự phòng cho những nhu cầu ứng dụng điều trị bệnh trong tương lai.
Hy vọng rằng những thông tin được cung cấp trong bài viết đã góp phần giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề tế bào gốc khác gì tế bào bình thường. Với sự tiếp tục nỗ lực nghiên cứu từ cộng đồng y học và khoa học, tương lai của lĩnh vực công nghệ tế bào gốc hứa hẹn sẽ tiếp tục mang đến nhiều ứng dụng hữu ích trong y tế.