Thơ của Xuân Quỳnh là những câu thơ giản dị, gần gũi & giàu cảm xúc. Chủ đề trong thơ của nữ sĩ rất đỗi quen thuộc gồm tuổi thơ, tình yêu gia đình yêu quê hương đôi khi cũng có những câu từ triết lý, khái quát.
Tổng hợp tác phẩm của Xuân Quỳnh
Các tác phẩm tiêu biểu của xuân quỳnh có thể mang hơi hướng nội tâm, tâm trạng cá nhân. Đôi khi thơ bà cũng mô tả nên hiện thực xã hội về chiến tranh, chia cắt, cuộc sống cửa nhà của người phụ nữ.
Những câu thơ, câu văn của bà như không sáng tác mà chỉ là lời tâm sự thủ thỉ, kể lại những chuyện thường nhật hằng ngày.
Các tác phẩm của bà gồm:
Thơ:
- Tơ tằm, chồi biếc (thơ in chung, NXB Văn học, 1963)
- Hoa dọc chiến hào (NXB Văn học, 1968)
- Gió Lào cát trắng (NXB Văn học, 1994)
- Lời ru trên mặt đất (NXB Tác phẩm mới, 1978)
- Bầu trời trong quả trứng (thơ thiếu nhi, NXB Kim Đồng, 1982)
- Sân ga chiều em đi (NXB Văn học, 1984)
- Tự hát (NXB Tác phẩm mới, 1984)
- Hoa cỏ may (thơ, 1989, Giải thưởng văn học 990 của Hội Nhà văn)
- Truyện Lưu, Nguyễn (truyện thơ, NXB Kim Đồng, 1983)
- Thơ viết tặng anh (NXB Văn nghệ TP Hồ Chí Minh, 1988)
Dịch:
- Bố ơi, bố làm con sợ đi (truyện tranh, Tamara Đăngblông, NXB Kim Đồng, 1989)
Truyện:
- Bao giờ con lớn (truyện tranh, NXB Kim Đồng, 1975)
- Mùa xuân trên cánh đồng (NXB Kim Đồng, 1981)
- Bến tàu trong thành phố (NXB Kim Đồng, 1984)
- Vẫn có ông trăng khác (tập truyện ngắn, NXB Kim Đồng, 1988)
Xuân Quỳnh là tác giả của bài thơ nào?
Trong sự nghiệp của mình, Xuân Quỳnh đã sáng tác 180 bài thơ. Mỗi bài thơ đều là câu chuyện, nỗi niềm, chất chứa cảm xúc của nữ sĩ với cuộc sống, quê hương, đất nước và con người. Các bài thơ do bà sáng tác gồm:
- Anh
- Chị
- Chiến thắng hôm nay
- Cỏ dại
- Có một thời như thế
- Cố đô
- Cơn mưa không phải của mình
- Dẫu em biết chắc rằng anh trở lại
- Em đến những nơi anh qua
- Gió Lào cát trắng
- Hoa cỏ may
- Hoa cúc xanh
- Hoa tường vi
- Không đề (II)
- Không đề (III)
- Lại bắt đầu
- Lời ru của mẹ
- Màu hoa còn lại
- Mùa hạ
- Mùa hoa roi
- Ngày em vào Đội
- Ngọn lửa tuổi thơ
- Ngủ ngoan ngủ ngoan
- Những bông hoa đầu tiên ra đảo
- Thơ tình cho bạn trẻ
- Thơ tình tôi viết
- Thơ viết cho mình và những người con gái khác
- Thơ vui về phái yếu
- Thời gian trắng
- Tình ca trong lòng vịnh
- Mưa
- Quê hương
- Cô diễn viên mới
- Tiếng mẹ
- Băn khoăn
- Một ước mơ
- Ru
- Cây trên đường
- Khát vọng
- Về đại hội
- Tiếng hát
- Những bước chân
- Nước mắt
- Một ngày đi
- Dải băng xanh
- Tiếng gà trưa
- Bài hát đắp đường
- Bài thơ cửa sổ
- Chiều ba mươi
- Mây
- Bay cao
- Trưa hè
- Sóng
- Khi con ra đời
- Ngủ ngoan bé ơi
- Đưa con đi sơ tán
- Con gà
- Lời ru
- Những cây dứa dại
- Gốc cây ngày bé
- Gặp cha
- Lòng mẹ
- Câu chuyện quanh vết bánh xe
- Hậu phương
- Giữ lửa
- Cây Hà Nội
- Cột đèn góc phố
- Vết đạn trên tường
- Lòng yêu thủ đô
- Chiến hào
- Bài hát đừng có đợi
- Chuyện con đường sau những năm chống Mỹ
- Nguồn gốc từ ngữ
- Lời từ giã của Trung đoàn Thủ đô
- Vườn trong thư viện
- Khúc hát những người anh
- Khán giả của tôi
- Viết cho con ngày chiến thắng
- Đi với mùa xuân
- Một năm
- Đà Nẵng - gương mặt người, gương mặt biển
- Mùa xuân mừng con thêm một tuổi
- Cắt nghĩa
- Chuyện cổ tích về loài người
- Con yêu mẹ
- Cái ngoan của Mí
- Mùa đông nắng ở đâu?
- Gửi mẹ
- Tháng ba viết cho chị
- Bình Trị Thiên
- Đá Ngũ Hành Sơn
- Những con đường tháng giêng
- Gửi người xa vùng dâu
- Hát với con tàu
- Hậu Giang
- Lời ru trên mặt đất
- Bầu trời trong quả trứng
- Chờ trăng
- Ngôi nhà ở lại
- Cây bàng
- Trời xanh của mỗi người
- Mùa đông nắng ở đâu?
- Bài hát về cây
- Không chịu tắm
- Tập tầm vông
- Chuyện về những dòng nước
- Cô giáo của em
- Chuyện cổ tích về loài người
- Thư gửi bố ngoài đảo
- Nếu chúng mình dậy sớm
- Cây chua me đất khóc
- Còn lại gì cho mùa xuân?
- Đi trốn đi tìm
- Kể chuyện quả
- Mí thích…
- Mí trông nhà
- Ngày mai thêm tuổi
- Que chuyền
- Trăng hư lắm
- Vì sao?
- Bầu trời trong quả trứng
- Chờ trăng
- Cây bàng
- Trời xanh của mỗi người
- Mùa đông nắng ở đâu?
- Chuyện về những dòng nước
- Cô giáo của em
- Chuyện cổ tích về loài người
- Thư gửi bố ngoài đảo
- Tuổi ngựa
- Con yêu mẹ
- Cái địa bàn của chú Điền
- Cái ngoan của Mí
- Tại sao gà con sinh ra?
- Mí ngoan hơn cái nấm
- Muốn trăng luôn luôn tròn…
- Tiếng gà trưa
- Tuổi thơ của con
- Mùa xuân mừng con thêm một tuổi
- Cắt nghĩa
- Con chả biết được đâu
- Mẹ và con
- Tự hát
- Hoa ti-gôn
- Chuồn chuồn báo bão
- Thơ viết tặng anh
- Nếu ngày mai em không làm thơ nữa
- Chỉ có sóng và em
- Gửi lại thành phố nắng
- Hoa dại núi Hoàng Liên
- Mẹ của anh
- Bàn tay em
- Thơ tình cuối mùa thu 8
- Hát ru (II)
- Thương về ngày trước
- Hoa cúc
- Bao giờ ngâu nở hoa
- Không đề (IV)
- Mắt của đêm
- Sẽ có mãi cô bé mười sáu tuổi
- Nói cùng anh
- Chồi biếc
- Ghét
- Thuyền và biển
- Tháng năm
- Em có đem gì theo đâu
- Trời trở rét
- Không đề (I)
- Mái phố
- Thành phố lạ
- Trung du
- Lịch mới
- Thành phố quê anh
- Đêm trở về
- Đêm cuối năm
- Nghe rét đến, nhớ về Hà Nội
- Đêm trăng trên đất Mũi
- Sân ga chiều em đi
- Bầu trời đã trở về
- Hát ru chồng những đêm khó ngủ
Những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Quỳnh
Những bài thơ của xuân quỳnh đều mang hơi thở trữ tình. Các tác phẩm của bà nhẹ nhàng, sâu lắc, giàu cảm xúc, được yêu thích bởi độc giả ở nhiều độ tuổi.
1. Sóng
Dữ dội và dịu êm Ồn ào và lặng lẽ Sông không hiểu nổi mình Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa Và ngày sau vẫn thế Nỗi khát vọng tình yêu Bồi hồi trong ngực trẻ
Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em Em nghĩ về biển lớn Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió Gió bắt đầu từ đâu? Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau
Con sóng dưới lòng sâu Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương bắc Dẫu ngược về phương nam Nơi nào em cũng nghĩ Hướng về anh - một phương
Ở ngoài kia đại dương Trăm nghìn con sóng đó Con nào chẳng tới bờ Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế Năm tháng vẫn đi qua Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra Thành trăm con sóng nhỏ Giữa biển lớn tình yêu Để ngàn năm còn vỗ
Biển Diêm Điền, 29-12-1967
2. Thuyền và biển
Em sẽ kể anh nghe Chuyện con thuyền và biển:
“Từ ngày nào chẳng biết Thuyền nghe lời biển khơi Cánh hải âu, sóng biếc Đưa thuyền đi muôn nơi
Lòng thuyền nhiều khát vọng Và tình biển bao la Thuyền đi hoài không mỏi Biển vẫn xa… còn xa
Những đêm trăng hiền từ Biển như cô gái nhỏ Thầm thì gửi tâm tư Quanh mạn thuyền sóng vỗ
Cũng có khi vô cớ Biển ào ạt xô thuyền (Vì tình yêu muôn thuở Có bao giờ đứng yên?)
Chỉ có thuyền mới hiểu Biển mênh mông nhường nào Chỉ có biển mới biết Thuyền đi đâu, về đâu
Những ngày không gặp nhau Biển bạc đầu thương nhớ Những ngày không gặp nhau Lòng thuyền đau - rạn vỡ
Nếu từ giã thuyền rồi Biển chỉ còn sóng gió”
Nếu phải cách xa anh Em chỉ còn bão tố
4-1963
3. Tiếng gà trưa
Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: “Cục… cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ
Tiếng gà trưa Ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng
Tiếng gà trưa Có tiếng bà vẫn mắng: - Gà đẻ mà mày nhìn Rồi sau này lang mặt! Cháu về lấy gương soi Lòng dại thơ lo lắng
Tiếng gà trưa Tay bà khum soi trứng Dành từng quả chắt chiu Cho con gà mái ấp
Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà Cháu được quần áo mới Ôi cái quần chéo go Ống rộng dài quét đất Cái áo cánh chúc bâu Đi qua nghe sột soạt
Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng
Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ
2-7-1965
4. Tự hát
Chả dại gì em ước nó bằng vàng Trái tim em, anh đã từng biết đấy Anh là người coi thường của cải Nên nếu cần anh bán nó đi ngay
Em cũng không mong nó giống mặt trời Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống Lại mình anh với đêm dài câm lặng Mà lòng anh xa cách với lòng em
Em trở về đúng nghĩa trái tim Biết làm sống những hồng cầu đã chết Biết lấy lại những gì đã mất Biết rút gần khoảng cách của yêu tin
Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em Biết khao khát những điều anh mơ ước Biết xúc động qua nhiều nhận thức Biết yêu anh và biết được anh yêu
Mùa thu nay sao bão giông nhiều Những cửa sổ con tàu chẳng đóng Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anh
Em lo âu trước xa tắp đường mình Trái tim đập những điều không thể nói Trái tim đập cồn cào cơn đói Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn
Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em Là máu thịt, đời thường ai chẳng có Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi.
5. Thơ tình cuối mùa thu
Cuối trời mây trắng bay Lá vàng thưa thớt quá Phải chăng lá về rừng Mùa thu đi cùng lá Mùa thu ra biển cả Theo dòng nước mênh mang Mùa thu vào hoa cúc Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em Là của mùa thu cũ Chợt làn gió heo may Thổi về xao động cả: Lối đi quen bỗng lạ Cỏ lật theo chiều mây Đêm về sương ướt má Hơi lạnh qua bàn tay
Tình ta như hàng cây Đã qua mùa gió bão Tình ta như dòng sông Đã yên ngày thác lũ
Thời gian như là gió Mùa đi cùng tháng năm Tuổi theo mùa đi mãi Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em Cùng tình yêu ở lại… - Kìa bao người yêu mới Đi qua cùng heo may
6. Hoa cỏ may
Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ, Không gian xao xuyến chuyển sang mùa. Tên mình ai gọi sau vòm lá, Lối cũ em về nay đã thu.
Mây trắng bay đi cùng với gió, Lòng như trời biếc lúc nguyên sơ. Đắng cay gửi lại bao mùa cũ, Thơ viết đôi dòng theo gió xa.
Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may Áo em sơ ý cỏ găm đầy Lời yêu mỏng mảnh như màu khói, Ai biết lòng anh có đổi thay?
7. Chuyện cổ tích về loài người
Trời sinh ra trước nhất Chỉ toàn là trẻ con Trên trái đất trụi trần Không dáng cây ngọn cỏ Mặt trời cũng chưa có Chỉ toàn là bóng đêm Không khí chỉ màu đen Chưa có màu sắc khác
Mắt trẻ con sáng lắm Nhưng chưa thấy gì đâu! Mặt trời mới nhô cao Cho trẻ con nhìn rõ Màu xanh bắt đầu cỏ Màu xanh bắt đầu cây Cây cao bằng gang tay Lá cỏ bằng sợi tóc Cái hoa bằng cái cúc Màu đỏ làm ra hoa Chim bấy giờ sinh ra Cho trẻ nghe tiếng hót Tiếng hót trong bằng nước Tiếng hót cao bằng mây Những làn gió thơ ngây Truyền âm thanh đi khắp Muốn trẻ con được tắm Sông bắt đầu làm sông Sông cần đến mênh mông Biển có từ thuở đó Biển thì cho ý nghĩ Biển sinh cá sinh tôm Biển sinh những cánh buồm Cho trẻ con đi khắp Đám mây cho bóng rợp Trời nắng mây theo che Khi trẻ con tập đi Đường có từ ngày đó Nhưng còn cần cho trẻ Tình yêu và lời ru Cho nên mẹ sinh ra Để bế bồng chăm sóc Mẹ mang về tiếng hát Từ cái bống cái bang Từ cái hoa rất thơm Từ cánh cò rất trắng Từ vị gừng rất đắng Từ vết lấm chưa khô Từ đầu nguồn cơn mưa Từ bãi sông cát vắng…
Biết trẻ con khao khát Chuyện ngày xưa, ngày sau Không hiểu là từ đâu Mà bà về ở đó Kể cho bao chuyện cổ Chuyện con cóc, nàng tiên Chuyện cô Tấm ở hiền Thằng Lý Thông ở ác… Mái tóc bà thì bạc Con mắt bà thì vui Bà kể đến suốt đời Cũng không sao hết chuyện
Muốn cho trẻ hiểu biết Thế là bố sinh ra Bố bảo cho biết ngoan Bố dạy cho biết nghĩ Rộng lắm là mặt bể Dài là con đường đi Núi thì xanh và xa Hình tròn là trái đất…
Chữ bắt đầu có trước Rồi có ghế có bàn Rồi có lớp có trường Và sinh ra thầy giáo… Cái bảng bằng cái chiếu Cục phấn từ đá ra Thầy viết chữ thật to “Chuyện loài người” trước nhất
8. Bàn tay em
Gia tài em chỉ có bàn tay Em trao tặng cho anh từ ngày ấy Những năm tháng cùng nhau anh chỉ thấy Quá khứ dài là mái tóc em đen Vui, buồn trong tiếng nói, nụ cười em Qua gương mặt anh hiểu điều lo lắng Qua ánh mắt anh hiểu điều mong ngóng Anh nghĩ gì khi nhìn xuống bàn tay?
Bàn tay em ngón chẳng thon dài Vết chai cũ, đường gân xanh vất vả Em đánh chắt chơi chuyền thuở nhỏ Hái rau rền rau rệu nấu canh Tập vá may, tết tóc một mình Rồi úp mặt lên bàn tay khóc mẹ
Đường tít tắp, không gian như bể Anh chờ em cho em vịn bàn tay Trong tay anh, tay của em đây Biết lặng lẽ vun trồng gìn giữ Trời mưa lạnh tay em khép cửa Em phơi mền vá áo cho anh Tay cắm hoa, tay để treo tranh Tay thắp sáng ngọn đèn đêm anh đọc Năm tháng đi qua mái đầu cực nhọc Tay em dừng trên vầng trán lo âu Em nhẹ nhàng xoa dịu nỗi đau Và góp nhặt niềm vui từ mọi ngả Khi anh vắng bàn tay em biết nhớ Lấy thời gian đan thành áo mong chờ Lấy thời gian em viết những dòng thơ Để thấy được chúng mình không cách trở… Bàn tay em, gia tài bé nhỏ Em trao anh cùng với cuộc đời em
9. Mẹ của anh
Phải đâu mẹ của riêng anh Mẹ là mẹ của chúng mình đấy thôi Mẹ tuy không đẻ, không nuôi Mà em ơn mẹ suốt đời chưa xong Ngày xưa má mẹ cũng hồng Bên anh, mẹ thức lo từng cơn đau Bây giờ tóc mẹ trắng phau Để cho mái tóc trên đầu anh đen Đâu con dốc nắng đường quen Chợ xa gánh nặng mẹ lên mấy lần Thương anh thương cả bước chân Giống bàn chân mẹ tảo tần năm nao Lời ru mẹ hát thuở nào Truyện xưa mẹ kể lẫn vào thơ anh: Nào là hoa bưởi, hoa chanh Nào câu quan họ mái đình cây đa… Xin đừng bắt chước câu ca Đi về dối mẹ để mà yêu nhau Mẹ không ghét bỏ em đâu Yêu anh em đã là dâu trong nhà Em xin hát tiếp lời ca Ru anh sau mỗi âu lo nhọc nhằn Hát tình yêu của chúng mình Nhỏ nhoi giữa một trời xanh khôn cùng Giữa ngàn hoa cỏ núi sông Giữa lòng thương mẹ mênh mông không bờ Chắt chiu tự những ngày xưa Mẹ sinh anh để bây giờ cho em
10. Nói cùng anh
Em biết đấy là điều đã cũ Chuyện tình yêu, quan trọng gì đâu: Sự gắn bó giữa hai người xa lạ Nỗi vui buồn đem chia sẻ cùng nhau
Em đâu dám nghĩ là vĩnh viễn Hôm nay yêu, mai có thể xa rồi Niềm đau đớn tưởng như vô tận Bỗng có ngày thay thế một niềm vui
Điều hôm nay ta nói, ngày mai Người khác lại nói lời yêu thuở trước Đời sống chẳng vô cùng, em biết Câu thơ đâu còn mãi ngày sau
Chẳng có gì quan trọng lắm đâu Như không khí như màu xanh lá cỏ Nhiều đến mức tưởng như chẳng có Trước cuộc đời rộng lớn mênh mang
Nhưng lúc này anh ở bên em Niềm vui sướng trong ta là có thật Như chiếc áo trên tường như trang sách Như chùm hoa mở cánh trước hiên nhà
Em hiểu rằng mỗi lúc đi xa Tình anh đối với em là xứ sở Là bóng rợp trên con đường nắng lửa Trái cây thơm trên miền đất khô cằn
Đấy tình yêu, em muốn nói cùng anh: Nguồn gốc của muôn ngàn khát vọng Lòng tốt để duy trì sự sống Cho con người thực sự Người hơn
11. Dẫu em biết chắc rằng anh trở lại
Thị trấn nào anh đến chiều nay Mảnh tường vắng, mùa đông giá rét Dẫu em biết không phải là vĩnh biệt Vẫn thấy lòng da diết lúc chia xa
Xóm làng nào anh sẽ đi qua Những đồng lúa, vườn cây, bờ bãi… Dẫu em biết rằng anh trở lại Ngọn gió buồn vẫn thổi phía không anh.
Thời gian trôi theo cánh cửa một mình Hạt mưa bụi rơi thầm trên mái ngói Tờ lịch mỏng bay theo lòng ngóng đợi Một con đường vời vợi núi cùng sông
Gọi ngàn lần tên anh vẫn là không Chỉ lá rụng dạt dào lối phố Dẫu em biết rằng anh, anh cũng nhớ. Nhưng lòng em nào có lúc nguôi quên.
6-3-1985
Những bài thơ về tình yêu hay nhất của Xuân Quỳnh
Những bài thơ tình của xuân quỳnh chứa đựng nhiều cung bậc cảm xúc. Được mệnh danh là “nữ hoàng thư tình”, các dòng thơ của bà có thể khiến bạn rung động, đồng cảm sâu sắc.
Ngoài Sóng, Dẫu em biết chắc rằng anh trở lại, Hoa cỏ may, Thơ tình cuối mùa thu, Tự hát, Thuyền và biển là các tác phẩm tiểu biểu thì dưới đây là những bài thơ tình hay nhất của Xuân Quỳnh.
Kết luận
Thơ Xuân Quỳnh chứa đựng tình cảm đơn giản mà thường nhật. Ở đó, độc giả thấy được tình cảm của bà với con người, thiên nhiên, đất nước và cuộc sống. Dòng thơ của “nữ hoàng thơ tình” giàu cảm xúc nuôi dưỡng tâm hồn mỗi chúng ta vượt qua khó khăn của cuộc đời.
Xem thêm:
- Giới thiệu tác giả Xuân Quỳnh - Tóm tắt tiểu sử cuộc đời và sự nghiệp.
- Tìm hiểu phong cách thơ Xuân Quỳnh - Nhà thơ tình yêu.
- Xuân Quỳnh được mệnh danh là gì? Lý do bà có biệt danh này.
