Điểm qua các tác phẩm của Nguyễn Du

Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du (1765 - 1820) được tôn vinh là Danh nhân Văn hóa Thế giới với nhiều đóng góp to lớn cho nền văn học nói riêng và văn hóa xã hội nói chung. Các bài thơ của Nguyễn Du luôn được xem như di sản văn hóa, từng câu từng chữ trong thơ mang đậm giá trị nghệt thuật, nhân văn.Nhờ tài năng sử dụng ngôn ngữ giàu cảm xúc và tinh tế, thơ Nguyễn Du chứa đựng những bài học về đạo đức, về sự cảm thông đối với con người bất hạnh. Ông chẳng ngại lên án bất công trong xã hội phong kiến, đồng thời khắc họa chân thực nỗi bất hạnh của con người trong thời kì đó.Dưới đây là các tác phẩm của Nguyễn Du thuộc thể loại thơ chữ Nôm và thơ chữ Hán:Thơ chữ NômThơ chữ Hán

Một số bài thơ Nguyễn Du bằng chữ Nôm

Dưới đây là tuyển tập một số đoạn thơ bằng chữ Nôm trong tuyệt tác Truyện Kiều giúp bạn hiểu hơn phong cách sáng tác của Nguyễn Du:

Truyện Kiều: Hồi 1

Trăm năm trong cõi người ta, Chữ tài, chữ mệnh khéo là ghét nhau. Trải qua một cuộc bể dâu. Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. 5. Lạ gì bỉ sắc tư phong, Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen. Cảo thơm lần giở trước đèn, Phong tình có lục còn truyền sử...

Truyện Kiều: Hồi 2

Ngày xuân con én đưa thoi, 40. Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi Cỏ non xanh tận chân trời, Cành lê trắng điểm một vài bông hoa Thanh minh, trong tiết tháng ba, Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh. 45. Gần xa nô nức yến anh, Chị em sắm sửa bộ hành ch...

Truyện Kiều: Hồi 6

Trông chừng khói ngất song thưa Hoa trôi trác thắm, liễu xơ xác vàng Tần ngần dạo ngót lầu trang Một đoàn mừng thọ ngoại hương mới về 575. Hàn huyên chưa kịp giãi giề Sai nha bỗng thấy bốn bề xôn xao: Người nách thước, kẻ tay đao, Đầu trâu, mặt ngựa, ào...

Truyện Kiều: Hồi 7

695. Một mình nàng, ngọn đèn khuya Áo dầm giọt lệ, tóc se mái sầu Phận dầu, dầu vậy cũng dầu Xót lòng đeo đẳng bấy lâu một lời! Công trình kể biết mấy mươi 700. Vì ta khắng khít cho người dở dang Thề hoa chưa ráo chén vàng Lỗi thề thôi đã phũ phàng vớ...

Truyện Kiều: Hồi 8

Đêm thu một khắc một chầy, Bâng khuâng như tỉnh như say một mình 805. Chẳng ngờ gã Mã Giám Sinh, Vẫn là một đứa phong tình đã quen Quá chơi lại gặp hồi đen Quen mồi lại kiếm ăn miền nguyệt hoa Lầu xanh có mụ Tú Bà, 810. Làng chơi đã trở về già hết du...

Truyện Kiều: Hồi 9

Những là lạ nước, lạ non 920. Lâm Chuy vừa một tháng tròn tới nơi Xe châu dừng bánh cửa ngoài Rèm trong đã thấy một người bước ra Thoạt trông lờn lợt màu da Ăn gì cao lớn, đẫy đà làm sao? 925. Trước xe lơi lả han chào Vâng lời, nàng mới bước vào tận nơ...

Truyện Kiều: Hồi 10

Vực nàng vào chốn hiên tây Cắt người coi sóc, rước thầy thuốc men Nào hay chưa hết trần duyên Trong mê đường đã đứng bên một nàng 995. Rỉ rằng: Nhân quả dở dang, Đã toan trốn nợ đoạn trường được sao! Số còn nặng nghiệp má đào Người dầu muốn quyết, tr...

Truyện Kiều: Hồi 11

Tiếng gà xao xác gáy mau Tiếng người đâu đã mái sau dậy dàng 1125. Nàng càng thổn thức gan vàng Sở Khanh đã rẽ dây cương lối nào! Một mình khôn biết làm sao Dặm rừng bước thấp bước cao hãi hùng Hoá nhi thật có nỡ lòng 1130. Làm chi giày tía, vò hồng, lắ...

Truyện Kiều: Hồi 12

1275. Khách du bỗng có một người Kỳ Tầm họ Thúc, cũng nòi thư hương Vốn người huyện Tích, châu Thường Theo nghiêm đường mở ngôi hàng Lâm Chuy Hoa khôi mộ tiếng Kiều nhi 1280. Thiếp hồng tìm đến hương khuê gởi vào Trưởng tô giáp mặt hoa đào Vẻ nào chẳng mặ...

Truyện Kiều: Hồi 13

Cùng nhau căn dặn đến điều Chỉ non, thề bể, nặng gieo đến lời Nỉ non đêm ngắn tình dài 1370. Ngoài hiên thỏ đã non đoài ngậm gương Mượn điều trúc viện thừa lương Rước về hãy tạm giấu nàng một nơi Chiến hoà, sắp sẵn hai bài Cậy người thầy thợ, mượn ng...

Truyện Kiều: Hồi 14

Bày hàng cổ xuý xôn xao Song song đưa tới trướng đào sánh đôi Thương vì hạnh, trọng vì tài 1470. Thúc ông thôi cũng dẹp lời phong ba Huệ lan sực nức một nhà Từng cay đắng lại mặn mà hơn xưa Mảng vui rượu sớm cờ trưa Đào đà phai thắm, sen vừa nảy xanh 14...

Những bài thơ bằng chữ Hán của Nguyễn Du

Để giải đáp chi tiết hơn Nguyễn du là tác giả của bài thơ nào, dưới đây là tổng hợp những tác phẩm thơ bằng chữ Hán của ông:

Bát muộn

Thập tải trần ai ám ngọc trừ, Bách niên thành phủ bán hoang khư. Yêu ma trùng điểu cao phi tận, Chỉ uế càn khôn huyết chiến dư. Tang tử binh tiền thiên lý lệ, Thân bằng đăng hạ sổ hàng thư. Ngư long lãnh lạc nhàn thu dạ, Bách chủng u hoài vị nhất sư.Tạm dịch:Cái ...

Sơ nguyệt

Hấp đắc dương quang tài thướng thiên, Sơ tam sơ tứ vị đoàn viên. Thường Nga trang kính vi khai hạp, Tráng sĩ loan cung bất thướng huyền. Thiên lý quan san vô cải sắc, Nhất đình sương lộ cộng sầu miên. Bồi hồi chính ức Hồng sơn dạ, Khước tại La Phù gi...

Ký hữu

Hồng Sơn sơn nguyệt nhất luân minh, Thiên lý Trường An thử dạ tình. Thái phác bất toàn chân diện mục, Nhất châu hà sự tiểu công danh. Hữu sinh bất đới công hầu cốt, Vô tử chung tầm thỉ lộc minh. Tiễn sát bắc song cao ngoạ giả, Bình cư vô sự đáo hư li...

Dạ tọa

Tứ bích cùng thanh náo dạ miên, Ải sàng di hướng khúc lan biên. Vi phong bất động sương thuỳ địa, Tà nguyệt vô quang tinh mãn thiên. Kim cổ nhàn sầu lai tuý hậu, Thuần lô hương tứ tại thu tiên. Bạch đầu sở kế duy y thực, Hà đắc cuồng ca tự thiếu niên!Lời bình: Dạ tọa là hình ảnh của một đêm tĩnh mịch, khi Nguyễn Du ngồi một mình suy tư. Bóng tối của đêm và sự tĩnh lặng của không gian làm nổi bật cảm giác cô độc của nhà thơ. Nguyễn Du suy nghĩ về những thay đổi của thế gian, về số phận con người, và bài thơ trở thành một phản ánh nội tâm phong phú và sâu sắc của thi sĩ.

Điệu khuyển

Tuấn mã bất lão tử, Liệt nữ vô thiện chung. Phàm sinh phụ kỳ khí, Thiên địa phi sở dung. Niệm nhĩ thuộc sở súc, Dữ nhân mao cốt đồng. Tham tiến bất tri chỉ, Vẫn thân hàn sơn trung. Vẫn thân vật thán uyển, Sổ thí vô toàn công.Tạm dịch:Ngựa hay không chết g...

Pháo đài

Nam bắc xa thư khánh đại đồng, Pháo đài hư thiết thổ thành đông. Sơn băng thạch liệt thành do tráng, Hán đoạt Tần tranh sự dĩ không. Tạc giả đại khuy sinh vật đức, Nhĩ lai bất quý sát nhân công. Thanh bình thì tiết vô tranh chiến, Ngưu độc ưu sừ chính trọng nông.Lời bình: Pháo đài mô tả cảnh vật cổ kính, gợi lên những ký ức về một thời oanh liệt đã qua. Nguyễn Du nhìn pháo đài như một biểu tượng cho sự hưng thịnh rồi suy tàn, liên hệ đến triết lý nhân sinh vô thường. Qua đó, ông bày tỏ niềm tiếc nuối về những giá trị đã mất đi theo dòng thời gian.

Chu phát

Khứ biến đông nam lộ, Thông thông tuế dục chu. Sử tòng Giang Hán khẩu, Lai phiếm Động Đình chu. Nhân bỉ lai thì sấu, Giang đồng khứ nhật thu. Hạc lâu thành vịnh xứ, Bạch vân không du du.Tạm dịch:Đi khắp đường đông nam Thấm thoát năm gần hết Thuận theo cửa sông Giang Hán Dong thuyền qua hồ Động Đình Người gầy hơn so với lần đến Sông vẫn là thu ngày trước Ở chỗ vịnh thơ lầu thơ hạc cũ Mây trắng cứ lững lờ trôiLời bình: Hình ảnh con thuyền rời bến trong bài thơ là biểu tượng cho cuộc hành trình của con người. Nguyễn Du dùng hình ảnh này để phản ánh sự ra đi, thay đổi, và những nỗi lo âu khi bước vào những cuộc phiêu lưu mới trong đời. Bài thơ gợi lên cảm giác vừa hân hoan vừa bồi hồi trước tương lai chưa biết.

Độ Linh giang

Bình sa tận xứ thuỷ thiên phù, Hạo hạo yên ba cổ độ thu. Nhất vọng tân nhai thông cự hải, Lịch triều cương giới tại trung lưu. Tam quân cựu bích phi hoàng diệp, Bách chiến tàn hài ngoạ lục vu. Bắc thướng thổ dân mạc tương tị, Táp niên tiền thị ngã đồng châu.Lời bình: Sông Linh trong bài thơ là biểu tượng của ranh giới giữa các thời kỳ và số phận. Nguyễn Du thể hiện cảm giác phân vân khi qua sông, nhấn mạnh sự khó khăn và thử thách của cuộc đời. Hình ảnh dòng sông vừa mang tính tự nhiên vừa mang tính triết lý, tượng trưng cho sự trôi chảy không ngừng của thời gian và kiếp người.

Tây Dà dịch

Thanh thạch kiều tây ngạn, Y nhiên tiểu lý lư. Đạo bàng nhân ngữ tạp, Ốc hậu trúc âm sơ. Hoà bản cung thần thiếu, Xuân liên đãi tuế trừ. Tương phùng vô biệt thoại, Nhất tiếu ý hà như.Tạm dịch:Bên bờ phía tây cầu đá xanh Xóm nhỏ vẫn như cũ Bên đường tiếng người tạp nhạp Sau nhà bóng trúc thưa Gốc rạ dành để đốt lửa sớm Câu đối xuân chờ hết năm cũ Gặp nhau không nói năng gì Chỉ cười, ý ra saoLời bình: Bài thơ mô tả cảnh dịch quán - một nơi tạm dừng chân trên hành trình dài. Ở đây, Nguyễn Du miêu tả cảm giác lưu lạc, tha phương, và nỗi nhớ quê hương da diết. Dịch quán không chỉ là nơi dừng chân mà còn là nơi để nhà thơ nhìn lại cuộc đời với nhiều cảm xúc đan xen.

Sở kiến hành

Hữu phụ huề tam nhi, Tương tương toạ đạo bàng. Tiểu giả tại hoài trung, Đại giả trì trúc khuông. Khuông trung hà sở thịnh, Lê hoắc tạp tì khang. Nhật án bất đắc thực, Y quần hà khuông nhương. Kiến nhân bất ngưỡng thị, Lệ lưu khâm lang lang. Quần nhi th...

Sơn cư mạn hứng

Nam khứ Trường An thiên lý dư, Quần phong thâm xứ dã nhân cư. Sài môn trú tĩnh sơn vân bế, Dược phố xuân hàn lũng trúc sơ. Nhất phiến hương tâm thiềm ảnh hạ, Kinh niên biệt lệ nhạn thanh sơ. Cố hương đệ muội âm hao tuyệt, Bất kiến bình an nhất chỉ th...

My trung mạn hứng

Chung Tử viên cầm tháo nam âm, Trang Tích bệnh trung do Việt ngâm. Tứ hải phong trần gia quốc lệ, Thập tuần lao ngục tử sinh tâm. Bình Chương di hận hà thì liễu, Cô Trúc cao phong bất khả tầm. Ngã hữu thốn tâm vô dữ ngữ, Hồng Sơn sơn hạ Quế giang thâm.Tạm dịch:Chun...

Long thành cầm giả ca

Long thành giai nhân, Bất ký danh tự. Độc thiện huyền cầm, Cử thành chi nhân dĩ cầm danh. Học đắc tiên triều cung trung “Cung phụng” khúc, Tự thị thiên thượng nhân gian đệ nhất thanh. Dư tại thiếu niên tằng nhất kiến, Giám Hồ hồ biên dạ khai yến. Thử th...

Ngộ gia đệ cựu ca cơ

Phồn hoa nhân vật loạn lai phi, Huyền hạc quy lai kỷ cá tri. Hồng tụ tằng văn ca uyển chuyển, Bạch đầu tương kiến khốc lưu ly. Phúc bồn dĩ hĩ nan thâu thuỷ, Đoạn ngẫu thương tai vị tuyệt ty. Kiến thuyết giá nhân dĩ tam tử, Khả liên do trước khứ thời y....

Phượng Hoàng lộ thượng tảo hành

Chinh phu hoài vãng lộ, Dạ sắc thượng mông mông. Nguyệt lạc viên thanh ngoại, Nhân hành hổ tích trung. Lực suy thường uý lộ, Phát đoản bất cấm phong. Dã túc phùng tiều giả, Tương liên bất tại đồngTạm dịch:Khách lữ hành nghĩ đến con đường trước mặt Sắc tr...

Lời kết

Thơ Nguyễn Du vẫn giữ nguyên giá trị cho đến ngày nay dù được viết cách đây hàng chục, hàng trăm năm. Với tài năng cùng tấm lòng nhân hậu của mình, ông xứng đáng là Đại thi hào của dân tộc, là người ảnh hưởng lớn tới nền văn học hiện đại.