Ngò gai là một loại rau thơm được sử dụng phổ biến trong bữa ăn hàng ngày. Ngoài ra, nó còn là một vị thuốc mang lại nhiều công dụng tuyệt vời ít ai biết đến. Vậy hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về tác dụng cũng như những lưu ý khi sử dụng ngò gai qua bài viết dưới đây nhé!
1Ngò gai là gì?
Ngò gai (mùi tàu) có tên khoa học là Eryngium foetidum L thuộc họ Hoa tán (Apiaceae), có nguồn gốc từ châu Mỹ. Ở nước ta, loại cây thân thảo này mọc hoang ở khắp nơi, đặc biệt ở những vùng ẩm mát và đồi núi.
Lá ngò gai là một loại rau thơm được sử dụng làm rau sống ăn kèm hay để làm tăng hương vị các món ăn hàng ngày. Ngoài ra, tất cả các bộ phận của cây ngò gai đều được dùng làm thuốc, giúp hỗ trợ điều trị bệnh cảm lạnh, nám da, kháng khuẩn và đem lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe.
Tất cả các bộ phận của ngò gai đều được dùng làm thuốc
Thông qua các nghiên cứu, các thành phần hóa học chính được tìm thấy trong ngò gai gồm:
- Tinh dầu
- Monoterpenoids
- Sesquiterpenoids
- Carotene
- Các chất khoáng như canxi, phospho
- Vitamin A, B1, B2, C
- Protein
- Chất béo
- Tinh bột
- Saponin [1]
2Ngò gai có tác dụng theo Y học hiện đại
Chống viêm
Theo nghiên cứu 2021, chiết xuất hexane EF và stirysterol làm giảm phù nề theo tỷ lệ như nhau trong hai mô hình thử nghiệm (cấp tính và mãn tính).
Chiết xuất ethanol của lá ngò gai đã được chứng minh là có chứa lutein, carotene, axit chlorogen, kaempferol và axit caffeic - những hợp chất có đặc tính chống viêm.
Chiết xuất lá ngò gai có tác dụng ức chế các chất trung gian gây viêm nên có thể hỗ trợ giảm nguy cơ ung thư liên quan đến viêm khi được bổ sung vào chế độ ăn uống. [2]
Dịch chiết xuất từ lá ngò gai cho thấy tác dụng chống viêm tại chỗ
Chống oxy hóa
Chiết xuất từ lá ngò gai chứa các hợp chất chống oxy hóa trong cơ thể, giúp bảo vệ khỏi tổn thương tế bào.
Tinh dầu lá ngò gai chiếm tỷ lệ cao gồm (E)-2-Dodecenal (28,43%), 13-tetradecenal (27,45%), dodecanal (14,59%) và 2,4,5-trimethylbenzaldehyde (10,77%) có khả năng loại bỏ các gốc tự do giúp cơ thể chống lại quá trình oxy hóa. [2]
Tinh dầu lá ngò gai có tác dụng chống oxy hóa mạnh
Kháng khuẩn
Các thành phần hóa học trong ngò gai, đặc biệt là tinh dầu, đã được chứng minh có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại vi sinh vật, đem lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe.
Mabeku và đồng nghiệp đã phát hiện rằng chiết xuất EF có hoạt tính kháng khuẩn chống lại 6 chủng Helicobacter pylori trong các nghiên cứu in vitro và in vivo trên chuột ở Thụy Sĩ.
Chiết xuất metanol của lá ngò gai với các liều lượng 125, 250 và 500 mg/kg cùng với ciprofloxacin (500 mg/kg, là nhóm đối chứng) đã được sử dụng trong 7 ngày, dẫn đến sự ức chế vi khuẩn H. pylori. Các nhà nghiên cứu đã ghi nhận chỉ có 17% số lượng động vật nhiễm H. pylori khi sử dụng chiết xuất ngò gai. [2]
Ngò gai có tác dụng chống lại các vi khuẩn như Helicobacter pylori và E.coli
Chữa cảm lạnh
Ở những người có sức đề kháng kém thường dễ mắc cảm cúm khi thời tiết thay đổi bất thường. Do đó, nhiều bài thuốc dân gian có chứa ngò gai được sử dụng để chữa cảm lạnh.
Bài thuốc chữa cảm lạnh bao gồm 10g ngò gai khô và 6g cam thảo. Đun sôi hỗn hợp này với 300ml nước và giữ trong 15 phút rồi tắt bếp. Nên dùng nước uống lúc ấm nóng và sử dụng 3 lần một ngày.
Sử dụng bài thuốc dân gian có chứa ngò gai giúp chữa cảm lạnh hiệu quả
Nám da
Sử dụng khoảng 1 nắm lá ngò gai tươi, rửa sạch, thái nhỏ rồi ngâm trong nước ấm khoảng 2 tiếng, sau đó bỏ bã chỉ lấy phần nước. Dùng phần nước này thoa lên vùng da bị nám mỗi ngày 2 lần vào buổi sáng và tối, massage trong khoảng 15 - 20 phút để chữa nám da.
Massage bằng nước ngò gai 2 lần một ngày giúp trị nám da hiệu quả
Trị mẩn ngứa cho trẻ
Rửa sạch khoảng 1 nắm ngò gai tươi, sau đó giã nát. Ép lấy phần nước bôi lên vùng da đang bị mẩn ngứa của trẻ. Chú ý theo dõi kích ứng trên da trẻ và phải ngay lập tức rửa sạch với nước nếu thấy có kích ứng xảy ra.
Bôi nước ngò gai giúp điều trị các vùng da bị mẩn ngứa cho trẻ
Chữa hôi miệng
Sử dụng nước ngò gai để súc miệng là một biện pháp giúp giảm tình trạng hôi miệng không thoải mái trong giao tiếp hàng ngày.
Ngò gai được rửa sạch rồi đem đun sôi, thêm vài hạt muối, khuấy đều. Dùng nước này để ngậm và súc miệng ngày 3 lần. Sau khoảng 1 tuần sẽ chữa được hôi miệng, nhưng cần duy trì thói quen này để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Súc miệng bằng nước ngò gai giúp hơi thở thơm mát hơn
3Ngò gai có tác dụng theo Y học cổ truyền
Bên cạnh những tác dụng được đề cập ở trên, theo Đông y ngò gai còn là một bài thuốc với nhiều công dụng như:
- Tiện kỳ, sơ phong thanh nhiệt
- Hành khí tiêu thũng, giảm đau
- Thông khí, giải nhiệt, giải độc
- Kích thích tiêu hóa, khử mùi hôi [1]
4Liều dùng ngò gai
Ngò gai được nhân dân ta sử dụng từ lâu dưới nhiều hình thức như dùng lá tươi làm gia vị ăn sống, nấu với bồ kết để gội đầu, nước lá ngò gai dùng để chữa đầy hơi, cảm mạo, sốt cùng nhiều bài thuốc dân gian khác.
Tùy thuộc vào cách chế biến, cách dùng và mục đích điều trị của ngò gai mà các bài thuốc được sử dụng với liều lượng và thời điểm khác nhau. Ví dụ dưới dạng thuốc hãm, mỗi ngày chỉ uống 10 - 16g và được chia làm nhiều lần trong ngày. [3]
Do đó, để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị khi áp dụng các bài thuốc có chứa ngò gai cần chú ý tuân thủ liều lượng theo khuyến cáo và phải tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Tham khảo ý kiến bác sĩ về liều dùng ngò gai để đảm bảo an toàn, hiệu quả điều trị
5Một số bài thuốc có sử dụng ngò gai
Bài thuốc chữa hôi miệng
- Chuẩn bị: Khoảng 30g ngò gai tươi
- Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu trên rồi đem đun sôi với khoảng 200ml nước. Cho thêm vài hạt muối rồi dùng nước này để súc miệng. Nên áp dụng 3 lần/ngày và đều đặn trong khoảng 1 tuần liên tục nhất định sẽ giúp hơi thở thơm tho hơn.
Bài thuốc ngò gai tươi giúp chữa hôi miệng hiệu quả
Bài thuốc trị nám da
- Chuẩn bị một nắm rau mùi tàu tươi.
- Thực hiện: Thái vụn rau mùi và ngâm nước ấm trong 2 tiếng, lọc bỏ phần bã và giữ lại phần nước. Dùng nước này thoa đều lên mặt trong khoảng 15 - 20 phút, thực hiện 2 lần vào sáng sớm và trước khi đi ngủ.
Sử dụng nước ngò gai tươi thoa lên mặt hỗ trợ trị nám da
Bài thuốc trị mụn đỏ, mẩn ngứa cho trẻ
- Chuẩn bị một nắm ngò gai tươi.
- Thực hiện: Giã nát ngò gai rồi ép lấy nước và bôi trực tiếp lên vùng da bị mẩn ngứa. Nếu da trẻ xảy ra kích ứng thì phải lập tức rửa sạch ngay.
Ép lấy nước ngò gai đã giã nát bôi trực tiếp lên da trẻ giúp trị mẩn ngứa
Bài thuốc trị mụn bọc, mụn trứng cá
- Chuẩn bị 1 thìa nước ép ngò gai và 1 thìa bột nghệ.
- Thực hiện: Trộn đều 2 nguyên liệu với nhau rồi bôi trực tiếp lên mặt trước khi ngủ. Nên dùng đều đặn mỗi ngày để cải thiện tình trạng da, đẩy lùi mụn và giúp da sáng mịn.
Ngò gai được sử dụng trong bài thuốc chữa mụn bọc, mụn trứng cá
Bài thuốc chữa cảm cúm
- Chuẩn bị: 40g ngò gai, 20g ngải cứu, 20g cúc tần và 10g gừng tươi.
- Thực hiện: Đem rửa sạch nguyên liệu và để ráo. Riêng gừng cần đập dập và thái nhỏ. Sắc tất cả nguyên liệu với 400ml nước đến khi nước rút còn khoảng 100ml thì tắt bếp và chắt ra uống khi còn ấm. Nên sử dụng mỗi ngày 2 lần để duy trì hiệu quả điều trị.
Bài thuốc kết hợp ngò gai, ngải cứu, cúc tần và gừng tươi hỗ trợ chữa cảm cúm
Bài thuốc chữa đau bụng, tiêu chảy
- Chuẩn bị: 20g lá mùi tàu, 12g sả, 12g tía tô và 12g gừng tươi.
- Thực hiện: Đem rửa sạch và sắc chung với nước, dùng uống hằng ngày thay thế cho nước lọc.
Bài thuốc kết hợp lá ngò tàu, sả, tía tô và gừng giúp chữa đau bụng, tiêu chảy
Bài thuốc chữa đầy hơi, bụng khó chịu do ăn nhiều chất đạm
- Chuẩn bị: 50g ngò gai cùng với 3 lát gừng tươi đập dập.
- Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu rồi sắc chung với 500ml nước cho đến khi còn khoảng 200ml thì chắt ra chia thành 2 phần uống trong ngày, nên uống khi còn ấm nóng. Mỗi lần cách nhau khoảng 4 tiếng và đều đặn trong vòng 3 ngày.
Bài thuốc ngò gai kết hợp với gừng chữa đầy hơi, bụng khó chịu do ăn nhiều chất đạm
Bài thuốc chữa đái dầm ở trẻ em
- Chuẩn bị: 20g mùi tàu, 20g rau ngổ, 20g cỏ mần trầu, 10g cỏ sữa lá.
- Thực hiện: Đem các thành phần trên rửa sạch rồi sắc với 500ml nước đến khi lượng nước còn khoảng 150ml thì tắt bếp. Sử dụng mỗi ngày 1 lần vào sau bữa tối trong 7 - 10 ngày liên tục. Nếu trẻ vẫn đái dầm thì có thể lặp lại khoảng từ 1 - 2 lần nữa.
Bài thuốc chữa bệnh sởi ở trẻ nhỏ
- Chuẩn bị: 1 nắm rau ngò gai tươi.
- Thực hiện: Với trẻ sơ sinh: Đem giã nát rồi sao nóng sau đó cho vào tấm khăn, áp nhẹ lên người trẻ với nhiệt độ thích hợp để tránh làm bỏng da trẻ. Với những trẻ lớn hơn: Dùng ngò gai sắc nước uống sẽ giúp trẻ nhanh khỏi nhờ vào việc kích thích các nốt sởi nhanh lên hơn. [1]
6Lưu ý khi sử dụng ngò gai
Ngò gai không chỉ là loại rau được sử dụng trong bữa hàng ngày của nhiều gia đình, mà còn là một vị thuốc với nhiều công dụng như kháng khuẩn, kháng viêm, chữa cảm lạnh. Tuy nhiên, để tránh những tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Phụ nữ mang thai nên hạn chế dùng ngò gai.
- Người đang mắc các bệnh về dạ dày thì không nên dùng lá tươi.
- Người bị bệnh gan, hen suyễn, viêm phế quản, viêm phổi tắc nghẽn mãn tính thì hạn chế dùng ngò gai
- Người có cơ địa da mỏng hoặc nhạy cảm có thể bị kích ứng khi bôi trực tiếp ngò gai lên da.
- Kết hợp ngò gai với thịt lợn có thể gây chướng bụng, khó tiêu.
- Dùng kèm ngò gai với nội tạng động vật có thể sinh ra các ion như đồng hoặc sắt, sẽ làm giảm hấp thu các chất dinh dưỡng và thậm chí là xảy ra tình trạng ngộ độc.
Phụ nữ mang thai nên hạn chế sử dụng ngò gai
Bài viết trên đã cung cấp những tác dụng, bài thuốc chữa bệnh và lưu ý khi sử dụng cây ngò gai. Bên cạnh đó, bạn cần tuân thủ theo liều lượng khuyến cáo và tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh những tác dụng không mong muốn có thể xảy ra. Hãy chia sẻ bài viết này nếu bạn thấy hữu ích nhé!
